Omladinski kulturni centri u SFRJ
Radionica, jun 2012
Radionica – Omladinski kulturni centri Beograda
Tema radionice je proces transformacije omladinskih ustanova kulture nastalih u vremenu socijalističke Jugoslavije u institucije nacionalne neoliberalne kapitalističke države. Značajan broj institucija u SFRJ osnovan je sa ciljem da se otvari prostor za omladinu i omladince; pomenućemo samo neke: Tribina mladih, Novi Sad (1954), Dom omladine Beograda (1964.), Studentski kulturni centar, Beograd (1968.); Dom kulture „Studentski grad“, Beograd (1971.); Studentski kulturni centar, Novi Sad; Omladinski klub Sonja Marinković, Novi Sad; itd. Kao polaznu osnovu za rad odabrali smo tri ustanove iz Beograda: Dom omladine, Beograd; Studentski kulturni centar, Beograd i Dom kulture „Studentski grad“. Navedene ustanove nastale su kao rezultat socijalističke kulturne politike koja je čvrsto povezivala kulturu i obrazovanje. Iako ove ustanove nisu osnovane u istim kulturno-političkim okolnostima i sa istovetnim ciljevima, dugoročno su poslužile kao institucionalne platforme u okviru kojih je pružana podrška alternativnoj i autonomnoj umetničkoj produkciji, naročito mlađe generacije. Treba imati u vidu da su omladinske institucije kulture bile mesta konstantnih ideoloških sukoba, i da je u različitim periodima određena umetnička produkcija bila vidljivija, i/ili kao takva naknadno istorizovana. U tranzicionom periodu devedesetih, koji svoje početke ima tokom osamdesetih, kao i u neoliberalnim promenama dvehiljaditih, pomenute institucije kroz svoj rad udaljile su se od principa na kojima su osnovane. Dom omladine je postao reprezentativni kulturni centar koji mlade tretira uglavnom kao konzumente, dok je u svojoj upravljačkoj strukturi potpuno zatvoren za omladinu. Dom kulture „Studentski grad“ reprodukuje konzervativnu nacionalističku kulturnu matricu, dok Studentski kulturni centar današnji „omladinci“ zaobilaze na putu ka novim kulturnim centrima kao mestima zabave i kulturne komodifikacije.
Tokom rada, kroz razgovore sa gostima radionice, čitanje i diskutovanje kritičkih i teorijskih tekstova kao i razmatranje dokumentarnih materijala, želimo da istražimo modele nastanka ovih institucija kao i procese njihovih transformacija.
Plan rada:
1. dan (25.6):
Upoznavanje polaznika sa osnovnim ciljevima projekta i istraživanje o omladinskim kulturnim ustanovama; rad na teorijskim tekstovima.
2. dan (26.6):
Istraživanje – Dom kulture “Studentski grad” (DKSG)
Mesto realizacije: Mala galerija DKSG, Magacin
Gosti radionice: Maida Gruden (istoričarka umetnosti, urednica likovnog programa DKSG), Aleksandra Sekulić (istoričarka kulture, nekadašnja urednica Akademskog filmskog centra DKSG)
3. dan (27.6):
Istraživanje – Dom omladine Beograda (DOB)
Mesto realizacije: Magacin u Kraljevića Marka
Gosti radionice: Svebor Midžić (teoretičar i pisac; nekadašnji urednik debatnih programa DOB-a), Branko Dimitrijević (predavač istorije i teorije umetnosti, pisac i kustos)
4. dan (28.6):
Istraživanje – Studentski kulturni centar (SKC)
Mesto realizacije : Velika galerija SKC, Magacin
Gosti radionice: Stevan Vuković (filozof, kustos i pisac o umetnosti; urednik SKC Filmforuma) i Jelena Vesić (nezavisna istoričarka umetnosti, kustoskinja projekata Slučaj SKC-a 1970ih i Političke prakse (post-) jugoslovenske umetnosti: Retrospektiva 01)
5. dan (29.6):
Diskusija o rezultatima istraživanja; Pregladavanje materijala (filmovi, fotografije, posteri, katalozi, knjige itd); Rad na teorijskim tekstovima; Diskusija o mogućnostima predstavljanja rezultata radionice. Rad na pripremi prezentacije rezultata radionice.
6. dan (30.6):
Izložba kao prezentacija procesa rada i rezultata radionice
Mesto realizacije: Magacin u Kraljevića Marka
Izložba (kao ishod radionice)
Izložba na diskurzivan način predstavlja znanja koja su proizvedena kroz predstavljeni diskusiono-radioničarski princip rada. Takođe, na izložbi je predstavljena arhiva, materijali i metode koje smo koristili tokom rada kako bi se nastavila dalje proizvodnja znanja.
O formi i sadržaju izložbe, kroz zajedničke debate, odlučivaće polaznici radionica u saradnji sa članovima i članicama Kontekst kolektiva (Vidom Knežević, Markom Miletić, Dejanom Vasićem, Mirjanom Dragosavljević)
Kao uvod u radionicu „Omladinski kulturni centri“ održana su predavanja Branke Ćurčić i Dušana Grlje, 12. juna u 18h, u Magacinu u ulici Kraljevića Marka 4. Na predavanju o Studentskom kulturnom centru i Tribini mladih bilo je reči o radu ovih društvenih institucija u odnosu na promene u politikama, procedurama i tendencijama u različitim periodima razvoja jugoslovenskog socijalizma, kao i danas kada su kultura i javne institucije zahvaćene neoliberalnim tendencijama. Ovi procesi otvaraju pitanja o položaju kulture u jugoslovenskom socijalističkom sistemu, o potencijalu njene socijalizacije ili pak (in)direktnom državnom upravljanju.
Podrška: Fondacija za otvoreno društvo.
