Pertej/
Beyond
/

Centar za kulturnu dekontaminaciju i Kontekst kolektiv (kustosi Vida Knežević i Marko Miletić), kao i široka mreža saradnika, predavača, mentora i dvadeset učesnika iz regiona su organizovali produkciju umetnosti i znanja tokom 2017. i 2018. godine kroz diskurzivne programe, izložbu i prateću publikaciju na srpskom i engleskom jeziku.

Projekat „Pertej/Beyond/Preko 20 godina“ pokrenut je sa idejom da se ohrabri nova generacija umetnika i teoretičara iz regiona bivše Jugoslavije na zajedničku produkciju znanja  u savremenoj umetnosti, kritici i teoriji, koja je najdinamičnije polje novih ideja i mogućnosti prevazilaženja zadatih okvira politika podele. U vremenu alarmantnog procesa migracija koji podrazumeva odlazak mladih iz regiona bivše Jugoslavije u razvijene zemlje za novim perspektivama,  važno je omogućiti generaciji koja ima sve manje šansi za sopstveni javni govor i umetničku artikulaciju da iskaže svoje viđenje savremenog trenutka, kao i onog istorijskog, u cilju  postavljanje novih horizonata mišljenja. Motivisan impresivnim kontinuitetom saradnje i razmene u regionu u polju savremene umetnosti koja nema dovoljno vidljivosti i podrške za uključivanje mladih generacija u umetničku produkciju, projekat „Pertej/Beyond/Preko 20 godina“ okuplja ne samo mlade  umetnike, već o istoričare, teoretičare, sociologe u specifičnu razmenu znanja, eksperimentalni obrazovni program kojim će međusobna saradnja voditi i do produkcije novih umetničkih dela i teorijskih tekstova. Time projekat dalje razvija ideju participativnog obrazovanja, umetničke produkcije i kritičkog mišljenja koja je razvijana decenijama u nezavisnoj kulturi i medijima i utiče na emancipaciju obrazovnih i kulturnih sistema u Evropi.

Osnovna ideja izložbe i publikacije je novo sagledavanje različitih društveno-političkih i kulturno-umetničkih aspekata SFR Jugoslavije. Malobrojne izložbe koje su se bavile ovim pitanjima uglavnom su ostajale zarobljene u jeziku savremene umetnosti koji je vodio kulturalizaciji političkih tema. Taj period se uglavnom definiše kao „tranzicijski“, to jest, prelazak iz socijalitičkog sistema u današnji kapitalistički. Vraćajući se na period realno postojećeg socijalizma, otvaramo niz pitanja koja su u kompleksnoj međuvezi; od ekonomije, politike, prava i istorije, do pitanja jezika, kulture i umetnosti.

Istraživački projekat je postavljen u tri tematske celine koje su međusobno povezane ali koje razdvajamo u povodu lakše sistematizacije obimne studije:

• Jedno od ključnih pitanja ovog projekta jeste ekonomski slom jugoslovenskog socijalizma, kao i ekonomske promene na lokalnom i globalnom nivou koje su ključni razlozi procesa državne dezintegracije.

• Kriza i kolaps socijalističke politike i gubitak njene suverenosti na globalnom nivou vodili su jačanju republičkih elita koje su u slučaju Jugoslavije završile ratnim razaranjima dugim čitavu deceniju.

• Menjanje proizvodnih odnosa, klasne rekompozicije, novi ideološki narativi kao i procesi istorijskog revizionizma koji su se dešavali i u polju kulture i umetnosti, igrali su veliku ulogu u osnaživanju etno-nacionalističkih identitetskih politika, koje su zauzele mesto politikama samoupravljanja, bratstva i jedinstva, kulture i obrazovanja za sve.

Stvaranje samog koncepta izložbe, produkcija radova i publikacije, kao i krajnja izvedba celog projekta u najvećoj meri predstavljaju kolektivni rad grupe koja je oformljena tokom prve (istraživačke) faze projekta. Grupu čine umetnici i umetnice, istraživači i istraživačice pretežno mlađih generacija, koji se već bave temama koje pokreće projekat ili pak žele da započnu nova istraživanja i aktivnosti vezane za pomenute teme. Ovako formirani kolektiv je, zajedno sa kustosima i organizatorima projekta, učestvovao na nizu edukativnih programa (radionice, predavanja, projekcije, čitalačke grupe) u kojima se dalje promišljaju osnovne teme projekta, formiraju zajednički stavovi i misle različite mogućnosti njihovog komuniciranja kroz prateću izložbu i publikaciju. Edukativni programi je uključio i niz protagonista koji će iz svojih perspektiva i stručnih oblasti doprineti stvaranju novog kolektiviteta.